Պատմություն

1.Լուսավորական գաղափարների խոշոր ներկայացուցիչներից է Ջոն Լոկը: Փիլիսոփա Ջոն Լոկը ծնվել է 1632թ.-ի օգոստոսի 29-ին Ռինգթոնում (Անգլիա): Նրա գաղափարները մեծ ազդություն են թողել էպիստեմոլոգիայի և քաղաքական փիլիսոփայության զարգացման վրա: Լայնորեն ճանաչված է որպես Լուսավորչական դարաշրջանի ազդեցիկ մտածողներից մեկը: Լոկի նամակներն ազդեցություն են թողել Վոլտերի և Ռուսսոյի, շոտլանդացի մտածողների և ամերիկյան հեղափոխականների վրա: Լոկի փիլիսոփայության մեջ կարելի է առանձնացնել վեց հիմնական դրույթ; Օգտվելով նշված հղումից՝ ընտրիր երեք դրույթ, կարդալուց հետո հիմնավորիր քեզ դուր եկած հատվածները: Ջոն Լոկ https://www.dasaran.am/apps/wiki/view/id/3728

  Գաղափարները ծագում են արտաքին զգայությունից և ներքին ռեֆլեքսներից: Մեր զգացմունքներն ու կրքերը ևս մարդու վրա ազդում են միայն որպես գաղափար:

 Նյութական սուբստանցի գաղափարը վերացական գաղափար է:

Գոյություն ունեն իրերի առաջնային (առարկայական) ու երկրորդական (ենթակայական) որակներ:

Ես ընտրեցի այս հատվածները, քանի որ կարելի է ասել Լոկը ուզում է բացատրել, որ քո ամեն մի փորձից առաջանում է գաղափարներ և ամեն մեկս ել հավասար ենք։

2.Լոկի քաղաքական հայացքները կարդալուց հետո փորձիր զուգահեռներ անցկացնել արդի ժամանակաշրջանի հետ, գրի քո կարծիքը։/գրավոր/

Ըստ Լոքի ասելով նա նկատի ունի, որ մարդիկ իրար հավասար են, ես համամիտ եմ նրա ասածի հետ մենք կարող ենք իրար հավասար չլինենք սյոցալական կյանքով մարդկանց կեսը աղքատ է իսկ մարդկանց կեսը հարուստ մենք միայն այդ դեպքում հավասար չենք բայց ամեն մեկսել ունենք մի կյանք և ամեն մեկս ել ապրում ենք նույն աշխարհում։

Մարդու բնական վիճակը լիակատար ազատությունն ու հավասարությանն է իր կյանքի և ունեցվածքի տնօրինման պայմաններում։ Դա խաղաղության և բարյացակամության վիճակ է։ Բնության օրենքը ցուցում է խաղաղություն և անվտանգություն։
Քաղաքացիական հասարակության և իրավական ժողովրդավարական պետության տեսաբան է՝ թագավորի և ազնվականության օրենքի առջև հաշվետու լինելու կողմնակից։
Պետությունը ստեղծված է բնական իրավունքների (ազատություն, հավասարություն, ունեցվածք) և օրենքների (խաղաղություն և անվտանգություն) երաշխավորման համար, այն չպետք է ոտնձգություն անի այդ իրավունքների վրա, պետք է այնպես կազմակերպվի, որպեսզի բնական իրավունքները հուսալի կերպով երաշխավորվեն։

3․ Ֆրանսիական լուսավորականներ Շարլ Մոնտեսքյու, Ժան-Ժակ Ռուսո /Էմիլ կամ դաստիարակության մասին/, Մարի Ֆրանսուա Վոլտեր

ա.Գրիր տաս կետից բաղկացած  քո տեսակետը դաստիարակության մասին։

1.Մարդը պետք է լինի հոգատար, բարի, ջերմ

2.Մարդը պետք է լինի կրթված, գրագետ և քաղաքակիրթ

3.Մարդը պետք է հարգի մեծերին ոչ միայն մեծերին այլ նարև ուրիշներին։

4.Մարդը պետք է սիրալիր լինի որպիսի հաճելի լինի շբվելը։

5.Պետք է օգնել նրանց, ովքեր ունեն օգնության կարիք

6.Մարդը պետք է ընկերասեր լինի։

7.Մարդը պետք է հոգետար լինի

8.Մարդը պետք է ինքակրթությամբ զբաղվի

9.Մարդը պետք է բարեգորճ լինի։

10.Մարդը պետք է Հայրենասեր լինի

բ. Այս հղումից օգտվելուց հետո ներկայացրու Ժան- Ժակ Ռուսոյի մոտեցումը դաստիարակությանը, արդյոք համապատասխանում է քո պատկերացրած տեսակետին։/հիմնավորիր գրավոր/

Իմ գրածները և այս տողերը շատ տարբերություն չունեն կարելի է ասել, որ ես գրեցի այս տողերի կարճ տարբերակը։

4.Շառլ Մոնտեսքյու. ստորև տեղադրված նյութին ծանոթանալուց հետո, 3-5 նախադասությամբ հայտնիր քո տեսակետը/գրավոր:
Մոնտեսքյուի՝ պատմության մասին փիլիսոփայությունը նվազագույնի էր հասցնում անհատների և իրադարձությունների դերը։ “Խորհրդածություններ հռոմեացիների ծաղկման և անկման պատճառների մասին” գրքում “յուրաքանչյուր պատմական իրադարձություն տեղի է ունեցել մի հիմնական շարժման հետևանքով” տեսակետը նա մեկնաբանում էր այսպես. Պատահականությունը չի կառավարում աշխարհը։ Հարցրեք հռոմեացիներին, որոնք ունենում էին իրար հաջորդող հաջողություններ, արդյոք առաջնորդվել են որևէ հստակ պլանով, կամ իրար հաջորդող վայրիվերումներ, որոնք հետևել են մեկը մյուսին։ Յուրաքանչյուր միապետության մեջ գոյություն ունեն ընդհանուր պատճառներ՝ բարոյական և ֆիզիկական, որոնք բարձրացնում, հաստատում կամ այն հավասարեցնում են հողին։ Բոլոր միջադեպերը կառավարվում են այս պատճառներով։ Եվ եթե մի պատերազմում պատահականությունը, որը որոշակի պատճառ է, պետությունը ավերածության է հասցրել, ինչ- որ հիմանական պատճառ կարևոր է դարձրել պետության կործանվելը որևէ պատերազմի պատճառով։ Միով բանիվ՝ հիմնական միտումը առաջանում է այդ բոլոր միջադեպերից։ Հանրապետությունից դեպի կայսրություն անցում կատարելը քննարկելիս նա առաջարկում է այն տեսակետը, որ եթե Կեսարը և Պոմպեոսը չփորձեին զավթել Հանրապետության կառավարումը, ապա մյուսները ավելի կմեծանային իրենց տեղերում։ Պատճառը ոչ թե Կեսարի և Պոմպեոսի ձգտումն է, այլ ընդհանրապես մարդկային ձգտումն է։

Ես համաձայն եմ այս մտքերի հետ քանի որ ամեն ինչ պատահաբար չի լինու ամեն բանը ունենում է իր պատճառը եթե մարդը զգտում է մի բանի ուրեմն դա կատարվում է։

5․ Հյուսիսային Ամերիկա-Բենջամին Ֆրանկլին, Թոմաս Ջեֆերսոն:Ներկայացրու առանձին -առանձին , համեմատիր իրենց հայացքները:

Թոմաս Ջեֆերսոնն ուսումնասիրել է Ջոն Լոկի, Շառլ Մոնտեսքյուի, Ժան-Ժակ Ռուսսոյի և ուրիշների աշխատությունները: 1769–74 թթ-ին եղել է Վիրջինիայի նահանգի Օրենսդրական ժողովի պատգամավոր: 1775 թ-ին ընտրվել է Անգլիայից հյուսիսամերիկյան գաղութների անկախացման որոշում ընդունած Մայրցամաքային կոնգրեսի պատգամավոր: 1776 թ-ին պատրաստել է Անկախության հռչակագիրը, որը Կոնգրեսն ընդունել է նույն տարվա հուլիսի 4-ին (այդ օրն ԱՄՆ-ում նշվում է որպես երկրի անկախության օր), և ԱՄՆ-ն անկախացել է Անգլիայից: Կարլ Մարքսն այն անվանել է «մարդու իրավունքների առաջին հռչակագիր»: Ջեֆերսոնը մասնակցել է Վիրջինիայի հասարակական կարգի ժողովրդավարացման գործընթացին: 1786 թ-ին նա առաջարկել է օրենքի նախագիծ՝ կրոնական ազատության մասին, համաձայն որի՝ անգլիկան եկեղեցին զրկվել է պետական կրոնի արտոնություններից, իսկ ԱՄՆ-ի 1787 թ-ի 2-րդ սահմանադրությամբ՝ եկեղեցին անջատվել է պետությունից: 1779–81 թթ-ին Ջեֆերսոնն ընտրվել է Վիրջինիայի նահանգապետ: 1785–89 թթ-ին դեսպանորդ էր Փարիզում, եղել է Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության ականատեսն ու համակիրը: 1790–93 թթ-ին Ջորջ Վաշինգտոնի առաջին կառավարության պետական քարտուղարն էր. վարել է հեղափոխական Ֆրանսիային քաղաքական, դիվանագիտական և նյութական օգնություն ցուցաբերելու քաղաքականություն: 1796 թ-ին Ջոն Ադամսի կառավարության փոխնախագահն էր, 1801–09 թթ-ին՝ ԱՄՆ-ի նախագահը: Վարել է չափավոր քաղաքականություն, վերացրել է իր նախորդի հետադիմական օրենքները, կրճատել բանակն ու նավատորմը, պետական ապարատը: 1803 թ-ին Ֆրանսիայից գնել է Լուիզիանայի նահանգը, ինչպես նաև դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել Ռուսաստանի հետ (1808–09 թթ.): 1809 թ-ին Ջեֆերսոնը հեռացել է քաղաքական կյանքից ու զբաղվել գիտական աշխատանքով: 1819 թ-ին հիմնադրել է Վիրջինիայի համալսարանը, որը գլխավորել է մինչև կյանքի վերջը: Ջեֆերսոնը XVIII դարի Լուսավորականության ձախ հեղափոխական թևի ականավոր ներկայացուցիչներից է, հասարակական հարաբերություններում ընդունել է բնական իրավունքի տեսությունը: Կարծում էր, որ մարդիկ ծնվում են իրավահավասար, պետություններն ստեղծվում են մարդկանց «կյանքի ազատության և երջանկության ձգտման» անկապտելի իրավունքն ապահովելու համար:

Բե՛նջամին Ֆրա՛նկլին (անգլ.՝ Benjamin Franklin, հունվարի 17, 1706^{[1][2][3][…]}, Բոստոն, Սաֆֆոլկ շրջան^[4] — ապրիլի 17, 1790^{[1][2][3][…]}, Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ^[4]), քաղաքական գործիչ, դիվանագետ, գիտնական, գյուտարար, լրագրող, հրատարակիչ, մասոն^[5]։ ԱՄՆ անկախության պատերազմի առաջնորդներից մեկն է։ ԱՄՆ Պետական Մեծ Կնիքի դիզայնի հեղինակներից է։ Առաջին ամերիկացին է, ով դարձել է Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի օտարերկրացի անդամ։

Բենջամին Ֆրանկլինը միակն է «հիմնարար հայրերից», ով դրել է իր ստորագրությունը բոլոր երեք կարևորագույն պատմական փաստաթղթերում, որոնք ընկած են ԱՄՆ՝ որպես անկախ պետության ձևավորման հիմքում՝ ԱՄՆ անկախության հռչակագիր, ԱՄՆ Սահմանադրություն և Փարիզյան երկրորդ հաշտության պայմանագիր (1783 թ.), որով պաշտոնապես ավարտվեց Հյուսիսային Ամերիկայում 13 բրիտանական գաղութների՝ Մեծ Բրիտանիայից անկախության համար պատերազմը։ Բենջամին Ֆրանկլինի դիմանկարը պատկերված է ԱՄՆ Դաշնային պահուստների համակարգի 100 դոլարանոց թղթադրամի վրա 1914 թվականից։

Պատմություն

• Ներկայացնել Նադիր շահի պատմական կերպարը:

Աֆղանների և թուրքերի դեմ պայքարում պարսից զորամանատար Նադիրը հաջողությունների հասավ։ Նա երկրից դուրս քշեց աֆղաններին և լուրջ հաղթանակներ տարավ թուրքական զորքի նկատմամբ։

•  Հայերի նկատմամբ նրա վարած քաղաքականության դրական, բացասական կողմերը:

Հայ-իրանական գործակցությունը դրսևորում է նաև Ամենայն հայոց կաթողիկոսության նկատմամբ Նադիրի բարյացակամ վերաբերմունքով։ Նա ապօրինի հարկերից ազատեց Էջմիածնի կալվածքները, ըստ արժանվույն գնահատեց ու մեծարեց աշխարհիկ և հոգևոր հայ իշխանավորներին։ Լինելով հեռատես քաղաքական գիրծիչ ու հմուտ դիվանագետ՝Նադիրը հասկանում էր տեղական բնակչության կարևորությունը հակաթուրքական պայքարում։ Նրա բանակում էին Դիզակի մելիք Եգանը, Գեղարքունիքի մելիք Շահնազարը, Երևանի մելիք Հակոբջանը և ուրիշներ։ 1735թ. հունիսին Եղվարդի ճակատամարտում պարտության մատնելով թուրքերին՝ Նադիրը ստիպեց թուրքերին զորքերը դուրս բերել այսրկովկասյան տարածաշրջանից։ Նրա հաղթանակն ապահովվեց նաև հայկական ուժերի քաջության շնորհիվ։ Նույն տարում Նադիրը հռչակվեց Պարսկաստանի շահ։

• Հիմնավորիր կամ հերքիր Նադիր շահի օրոք Խամսայի մելիքությունների արտոնյալ կարգավիճակը:

Նադիր շահը Արցախը Գանձակի խանությունից, անջատելով, դարձրեց առանձին վարչական միավոր։ Նադիրը վերահաստատեց Արցախի ներքին բաժանումն, նաև մելիքների ժառանգական իրավունքները։ Արցախի մելիքությունները՝Ջրաբերդ, Գյուլիստան, Խաչեն, Վարանդա և Դիզակ։ Նրանք սկսեցին անվանել Խամսայի մելիքություններ։ Սահմանները ձգվում էին Գանձակի հարավային շրջաններից մինչև Արաքս գետը։

Պատմություն

Անդրադառնալով հայ ժողովրդի համար թուրք–պարսկական պատերազմների աղետալի հետևանքներին` XVII դարի եվրոպացի հեղինակ Ժան Շարդենն արձանագրում է, որ «Աշխարհում չկա մի այլ երկիր, ուր տեղի ունեցած լինեին այդքան շատ արյունահեղ ընդհարումներ արևմտյան նա (Հայաստանը) հանդիսացավ ռազմական գործողությունների թատերաբեմ Օսմանյան և Սեֆելյան մղած վերջին պատերազմներում: թուրքեր կռվում էին ամբողջ Հայաստանը նվաճելու համար, սակայն բավարարվեցին այն պարսկականից հետ բաժանելով, այդուհանդերձ, նրանք տիրեցին նրա մեծագույն մասին»:

1555 թ. Ամասիայում Օսմանյան և Սեֆեմյան պետությունների միջև հաշտության պայմանագիր է կնքվում, համաձայն որի` թուրք–պարսկական սահմանագիծն անցնում էր Հայաստանի տարածքով: Հայաստանի Արևմտյան մասն անցնում էր Օսմանյան կայսրությանը, իսկ Արևլյան ` Իրանին:

/արևմտյան, Օսմանյան, , արևելյանը ,Սեֆյան, թուրքեր, պարսիկներ/

Իսրայել Օրին ազատագրական գործիչ»

• Ո՞վ էր Իսրայել Օրին, նրա ծավալած գործունեությունը հայության ազատագրման հարցում, ինչ արդյունքի հասավ:

Իսրայել Օրին հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ է, դիվանագետ: Նրա անվամբ է պայմանավորված XVII դարի վերջի և XVIII դարի սկզբի հայ ազգային-ազատագրական  շարժման զարթոնքը:  Ծագում էր Պռոշյանների իշխանական տոհմից։ Իսրայել Օրու գաղափարները մեծ ազդեցություն են ունեցել ժամանակի ազգային-ազատագրական պայքարի գաղափարների ձեւավորման հարցում։ Օրին հիմնել է պայքարի ռուսական կողմնորոշումը Նրա անցած ուղին ներկայացրու քարտեզագրման միջոցով: Երևակայական նամակ Իսրայել Օրու անունից: 

• Նրա անցած ուղին ներկայացրու քարտեզագրման միջոցով:

այն օրվանից, երբ դու մեզ չօգնեցիր, ես շարունակեցի իմ ճամփորդությունը Եվրոպայում և խնդրեցի շատերին մեզ օգնել։ Սակայն ոչ ոք մեզ չօգնեց։ Իմ գործը կիսատ մնաց, և ես մահացա։ Ինչու՞ չօգնեցիր մեզ, երբ ես ծառայել էի քո բանակում և օգնել քեզ հաղթել թշնամիներիդ։ Մենք, հայերս, առաջին ազգերից ենք, որ ընդունել է քրիստոնեությունը։ Ո՞նց կարող էիր դու մեզ չօգնել, երբ դուք էլ եք քրիստոնյա։ 

• Երևակայական նամակ Իսրայել Օրու անունից:

Հարգելի իշխան Հովհան Վիլհելմ,

Այսօր էլ Թուրքիան Ադրբեջանի հետ միասին հարձակվել է հայերիս վրա և ուզում է ոչնչացնել։ Եվ դարձյալ ոչ ոք չի օգնում։ Կողքից են նայում։ Բայց մենք սովորեցինք ուրիշներից օգնություն չսպասել նաև շնորհիվ քեզ։ Դե լավ մնա։

Քոնն ընդմիշտ՝

Իսրայել Օրի

Պատրաստվում ենք քննարկման

Բաժանվում ենք երկու խմբի, յուրաքանչյուր խումբ հիմնավորում է իր պատասխանը:

Ձեր կարծիքով՝ հայ գործիչները Հայաստանի ազատագրության հարցը պետք է կապեին Եվրոպայի՞, թե՞ Ռուսաստանի հետ:

Տանը

Մեկ խմբի տեսանկյունից պատասխանի հիմնավորում/մեկ էջի սահմանում/:

Տարեկան ամփոփում

1. Ինչ դասերից էր կազմված ավատատիրական հասարակությունը: Ներկայացրեք ավատատիրական աստիճանակարգությունը: 
   
   
   Առաջին դասը (նրանք, ովքեր աղոթում են) կազմում էին հոգևորականները։
   
   Երկրորդը (նրանք, ովքեր կռվում են) ավատատերերը։
   
   Երրորդը (նրանք, ովքեր աշխատում են) գյուղացիները և քաղաքացիները, այսինքն նյութական բարիքներ ստեղծողները։
2. Որոնք էին հողատիրության հիմնական ձևերը.Նշեք դրանց ընդհանրություններն ու առանձնահատկությունները: 
   
   Միջնադարի Հայաստանում կար հողագործության շատ ձևեր՝  
   
   Արքայից հետո խոշոր հողատերեր էին՝ բդեշխները, գործակալները նախարարական տոհմերի անդամները։ 
   
   Պետական՝ թագավորական հողային սեփականություն։
   Թագավորն էր երկրի խոշոր հողատերը։ 
   
   
   Առքուվաճառքի ենթակա կալվածքներ՝ դրանք կոչվում էին գանձագին։
   
   Պետական պաշտոնյաններին, հատկապես զինվորականներին ծառայության դիմացարքան հողեր էր տալիս՝ դա կոչվում էր պարգևականք։ 
   
   Հորից որդուն ժառանագաբար անցնող հողերը՝ այն կոչվում էր հայրենիք։ 
    
   
3. Երբ է քրիստոնեությունը հռչակվել Հայաստանի պետական կրոն: ով էր գլխավորում Հայոց եկեղեցին: 
   
   Հայաստանը առաջինն էր, որ 301 թվականին քրիստոնեությունը հռչակեց պետական կրոն։
   
   Եկեղեցին գլխավորել է Գրիգոր Լուսավորիչը։
4. Գնահատեք հայ Արշակունի արքաների վարած ներքին և արտաքին քաղաքականությունը: 
   
   Հայ Արշակունիների տիրապետության ժամանակ Մեծ Հայքի թագավորությունը կրել է քաղաքական, տնտեսական, մշակութային փոփոխություններ։ Դրանց մեջ առանձնանում է ավատատիրական կարգերի հաստատումը (3-5-րդ դարեր), քրիստոնեության ընդունումը (301) և հայ գրերի գյուտը (405)։ 387 թվականին Հայաստանը առաջին անգամ բաժանվել է Հռոմեական կայսրության և Սասանյան Պարսկաստանի միջև։ Արևմտյան հատվածում նոր թագավորներ չեն կարգվել, իսկ արևելյան հատվածում հայ Արշակունիներն իշխել են մինչև 428 թվականը։
   
   Արշակունիներ, պարթևական արքայատոհմ։ Մ. թ. ա. 247 թվականին իշխանության է հասել Պարսկաստանում, և երկիրը կառավարել շուրջ կես հազարամյակ՝ մինչև մ. թ. 226 թվականը։ Այդ ընթացքում Մերձավոր Արևելքում տիրապետող էր հելլենիզմը։
   
   Թագավորությունը հիմնադրելու համար հայ-պարթևական ուժերը տարիներ շարունակ պատերազմել են հռոմեացիների դեմ։
5. Ներկայացրեք 5-րդ դարի ազատագրական պատերազմները:: Թվարկեք նշանավոր ճակատամարտերը: 
   
   Մասնավորապես, 428 թվականին Մեծ Հայքի Արշակունյաց թագավորության անկումից հետո՝ մինչև 855-885 թվականները՝ նախ՝ ընդդեմ Իրանական պետության, հինգից յոթերորդ դարերում, ապա՝ արաբական արշավանքներից հետո, և Հայկական կիսանկախ պետականության՝ Արաբական խալիֆայության կողմից նվաճվելուց հետո՝ ընդդեմ արաբական տիրապետության։ Մեծ Հայքում՝ Բագրատունյաց պետության, իսկ Կիլիկիայում՝ տեղական Հայկական թագավորության անկումից հետո՝ Հայ ազատագրական շարժումը շարունակվել է ընդդեմ տարբեր օտար նվաճողների՝ նպատակ ունենալով դարձյալ վերականգնել Հայկական անկախ պետականությունը։

301թ. Հայաստանը առաջինն էր, որ 301 թվականին քրիստոնեությունը հռչակեց պետական կրոն։

350-368թթ -Արշակ II-ի գահակալումը։

354թ -Աշտիշատի ժողովի գումարումը։

363թ-Պասկաստանի և Հռոմեկան կայսրության միջև պայմանգրի կնքում։

370-374թթ Պապի գահակալումը։

371թ-Ձիրավի ճակատամարտը։

405-Հայոց գրերի գյուտը։ 

451թ-Մայիսի 26 Ավարայրի ճակատամարտը։

481-484թթ-Վահանանց ապստամբությունը։

484թ -Նվարսակի պայմանգրի կնքում։

591թ -Հայաստանի բաժանումը Բյուզանդիայի և Պարսկաստանի միջև։

639թ- Հայաստանի արևելյան և արևմտյան մասերի վերամիավորումը Հայոց իշխան և սպարապետ Թեոդորոս Թշտունու գլխավորությամբ։

640թ-Արաբական ներխուժումների սկիզբը Հայաստան։ 

869թ-Զաքարիա Ձագեցու նախաձեռնությամբ հայ իշխանների ժողովի հրավիրումը, Աշոտ Բագրատունուն արքա հռչակելու մասին որոշման ընդունումը։

885թ, օգոստոսի 26 Գևորգ Գառնեցու կողմից Աշոտ Բագրատունուն Հայաստանի թագավոր օծելը։

961թ-Անիի հռչակվելը մայրաքաղաք։

1071թ -Մանասկերտի ճակատամարտը․ Բյուզանդիայի պարտությունը սելջուկներից։

1187-1219թթ-Լևոն II Ռուբինյան, 1198 թ․ հունվարի 6-ից ՝ Կիլիկյան Հայաստանի թագավոր։

1254թ. Աշուն Հայ-մոնղոլական պայմանգր կնքումը Կարակորումում Մանգուխանի և Հեթում I-ի միջև։

Պատմություն

Պատմեք քոչվորների դեմ հայ ժողովրդի մղած պայքարի մասին:

XI դարի կեսերին՝Անիի Բագրատունյաց թագավորության անկումից երկու տարի անց, սելջուկները ներխուժեցին Հայաստան: Վասպուրականում բյուզանդացիները փաստորեն որևէ փորձ չկատարեցին թյուրքերին կանգնեցնելու համար: Սելջուկները մոտավորապես հասան Հայաստանի կենտրոնական գավառներ և զորքը մասերի բաժանելով, սկսեցին ավիրել երկիրը: Նրանք հայ բնակչության սոսկալի կոտորած կազմակերպեցին Բարձր Հայքում՝Մանանիղի գավառում: 1048թվականին նրանք նույն դաժանությամբ վարվեցին Կարինի հարևանությամբ, Արծն քաղաքի բնակչության հետ: Այդ քաղաքը հռչակված էր իր աշխույժ շուկաներով: Պաշտպանական պարիսպներ չունենալով՝քաղաքի բնակիչները որևէ դիմադրություն չցուցաբերեցին քոչվոր սելջուկներին, սակայն դա նրանց չփրկեց: Արծնը հիմնահատակ ավերեց ամբողջ բնակչությունը:

Թվարկեք հայկական պետության վերականգնման փորձերի ձախողման պատճառները:

Ավելին՝կայսրությունը շարունակեց հայկական հողերը զավթելու, երկիրը թուլացնելու, հայ իշխաններին Հայաստանից հեռացնելու, հայերի զինական ուժերը ցիրուցան անելու իր անհեռատես

Համեմատեք Բագրատունյաց Հայաստանը և Զաքարյանների իշխանապետությունը:

Անիի Բագրատունյաց թագավորության անկումից հետո հայկական անկախ պետականությունը չվերացավ: Բազմաթիվ թագավորություններ շարունակեցին պահպանել իրենց գոյությունը: Այդ կազմավորումները հնարավորություն տվեցին երկրի տարբեր շրջաններում շարունակել պայքարը Բյուզանդիայի և Թյուրք քոչվոր սելջուկների զավթողական քաղաքականության դեմ: Հայկական անկախ պետականության համար պայքարում կրկին կարևոր դեր ունեին Բագրատունիները: Բյուզանդացիների կողմոց Անիի զավթումից հետո նրանք շարունակում էին իշխել հարևան Վանանդում և Տաշիր-Ձորագետում: Կարսի թագավորության ազդեցիկ դիրքը պահպանվեց Գագիկ Աբասյանի օրոք: Նա կարողացավ ուժեղ կապեր հաստատել վրաց Բագրատունիների հետ, Տուղրիլ բեկի հրոսակների հարձակումներից անառիկ պահել Կարս մայրաքաղաքը: Պատահական չէ, որ Անիի Բագրատունիներից հետո շահնշահի տիտղոսն անցել էր Գագիկ Աբասյանին: Տաշիր-Ձորագետի Կյուրիկյան թագավորությունն ուներ ընդարձակ տարածքներ և նույնիսկ հաջողության պայքար էր մղում բյուզանդացիների զավթողական քաղաքականության դեմ: Կյուրիկյանները ջանքեր գործադրեցին նաև Անիի բյուզանդացիներից ազատագրելու և միասնական թագավորությունը վերականգնելու համար: Այդ պայքարը հաջողություն չունեցավ սելջուկների պատճառով: Հայկական կազմնավորումները 11դարի երկրորդ կեսին և  XII դարի համառ պայքար էին մղում մուսուլմանական զանազան իշխանությունների դեմ: 

Հայ-վրացական զինակցությունն ավելի խորացավ XII դարի երկրորդ կեսին: Վրաց Թամար թագուհին սերտորեն համագործակցեց հայերի հետ: Թագուհին 1185թ Սարգիս Զաքարյանին վստահեց սպարապետի ամիրսպասալարի պաշտոնը: Նրանից հետո այդ պաշտոնն անցավ ավագ որդուն Զագարե Զագարյանին: Վերջինիս կրտսեր եղբայր Հովհաննեսը դարձավ աթաբեկ՝թագաժառանգի խնամակալ: Թամարի բանակում զգալիորեն աճեց հայ զինվորական թիվը: XII դարի վերջին Զաքարեի գլխավորված հայ-վրացական զորքերը թշնամուց ազատագրեցին Հյուսիսային Հայաստանի բազմաթիվ շրջաններ: XIII դարի սկզբին հայկական հողերի ազատագրման գործը նոր թափ ստացավ, սելջուկները վտարվեցին նաև Հայաստանի կենտրոնական գավառներից, հայ-վրացական ուժերը մոտեցան Վանա լճի հյուսիսային ափերին: 

Ապացուցեք կամ հերքեք այն տեսակետը, որ հայկական կիսաանկախ իշխանությունները ժողովրդի գոյատևման խնդիր էին լուծում:

Պատմություն

Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ինչո՞ւ են դասագրքի հեղինակները Աշոտ Ա-ին անվանել Խաղաղարար։ Ի՞նչ այլ պատվանուններով կարելի է կոչել Աշոտ Ա-ին նրա գործունեությանը ծանոթանալուց հետո։

Աշոտ Ա-ի գործուներությունները եղել են խաղաղ,որի համար էլ նրան այդպես են անվանել։

2. Ի՞նչ տվյալներ կան թեմայի տեքստում, որոնց հիման
վրա կարելի է պնդել, որ արաբական խալիֆայությունը չէր ցանկանում թույլ տալ Հայաստանում
անկախ թագավորության ստեղծումը։

Արաբական խալիֆայությունը զգալով մեր երկրի միախմբությունը փորձեց հայ թագավորների կապերը կտրել և չկարողանալով Հայաստանը դարձավ անկապ։

3. Փորձի՛ր ներկայացնել այն զգացողությունները, որ
կարող էին ունենալ Հայաստանի տարբեր բնակավայրերի մարդիկ՝ իմանալով անկախ թագավորության վերականգնման և Աշոտ Ա-ի՝ թագավոր օծվելու
մասին։ Կարող ես գրել նկարագրությունը, նկարել
կամ ներկայացնել այլ կերպ։

Մարդկությունը կհպարտանար իր թագավորով և շատ տոնակատարություններ կլիներ ի պատիվ Աշոտ Ա-ի ով Հայաստանը դարփձրեց անկախ պետություն։

4. Փորձի՛ր ներկայացնել այն պահը, երբ Աբաս սպարապետը մտնում է վրան և Ահմադին ցույց տալիս նրա
իսկ գրած նամակը դավադրության մասին։ Կարող
ես գրել նկարագրությունը, նկարել կամ ներկայացնել
այլ կերպ։

Այդ ժամանակ Աբաս ապարապետը Աշոտ Ա-ի եղբայրը խելացի գործելով իր մեծ բանակով շրջապատում է Ահմադին ցույց տալով դավադրության նամակը և ձիու փոխարեն նստեցնում են ջորու վրա և իր զորաջոկատի հետ վտարում Հայաստանից։ Այսպիսի ճակատագիր ունեցավ վերջին ոստիկանի իշխանությունը Հայաստանում։

5. Ինչպե՞ս կարող է յուրաքանչյուր մարդ Աշոտ Ա-ի դրական հատկանիշներն իր մեջ նույնպես ձևավորել։

Աշոտ Ա-ն նախ և առաջ շատ հավատարիմ և դրական մարդ էր և շատ էր սիրում խմբավորված աշխատանքները։ Ինձ թվում է մարդը պետք է լինի ավելի վստահող և համախմբող,որպեսզի դառնա Աշոտ Ա-ի պես դրական մարդ։

6. Որո՞նք են լավագույն թագավորի և լավագույն թագավորության հատկանիշները քեզ համար։ Ինչպիսի՞ն պետք է լինեն դրանք

Պետք է թագավորը լինի խիստ,բայց դրական,որպեսզի նրան ենթարկվի ամբողջ ժողովուրդը և պետք է կարողանա կառավարել թագավորությունն ու ղեկավարությունը։

Պատմություն

Թող գրքերում պարունակվող մտքերը լինեն ձեր հիմնական կապիտալը, և այն մտքերը, որոնք առաջանում են ձեր մեջ, հետաքրքրություն ունենան դրա վրա »: - Թոմաս Աքվինաս
«Երջանիկ մարդուն ընկերներ են պետք, և ոչ թե նրանցից օգուտ քաղելու համար, քանի որ նա ինքն է հաջողության հասնում, և ոչ թե նրանցով հիանալու համար, քանի որ նա ունի առաքինի կյանքի կատարյալ հաճույքներ, այլ իրականում նրանց համար լավ բիզնես անելու համար: ընկերներ»: - Թոմաս Աքվինաս
«Իշխաններին ավելի շատ պետք են իմաստուններ, քան իմաստունները՝ կառավարիչների»: - Թոմաս Աքվինաս Աղբյուր.
Համեմատել Ֆրիդրիխ Երկրորդ և Լյուդովիկոս Իներորդ արքաներին:

Ֆրիդրիխ II փայլուն կրթությունը ստացել, գիտեր հունարեն և արաբերեն։ Նա գիտնական երկեր էր գրում լատիներենով, իսկ բանաստեղծություններ՝ իտալերենով։

Ֆրիդրիխ II-ըմորից ժառանգել էր միայն Սիցիլիական թագավորությունը:Կայսր օծվելիս Ֆրիդրիխ II-ը խոստացել էր կազմակերպել խաչակրանց արշավանք,բայց աննդհատ հետաձգում էր:Երբ վերջապես նավատորմը ճանապարհ ընկավ, նա հիվանդացավ,և արշավանքը կրկին հետաձգվեց:

եկեղեցու ընդունած դավանության հակառակ դավանություն ընդունող մարդ, հավատաքննություն, եկեղեցու կողմից մեկին նզովելը որպես պատիժ

Պատմության ստուգում

1. Բացատրել բառերը

Հավիտյանս հավիտենից –ընդմիշտ 

Կեղծուրացություն – թվացյալ հրաժարվելը դավանանքից՝ կրոնից

Մոգ –զրադաշտական կրոնին հետևող, կրակապաշտ

Ատրուշան – կրակապաշտ պարսիկների պաշտամունքի տեղը, որտեղ կրակըմիշտ վառ էր պահվում

Աշխարհագիր անցկացնել –մարդահամար և գույքագրություն անել

2.Նկարագրել Արշակունյաց արքայատոհմի անկումից հետո ինչ իրավիճակ էր Հայաստանում:

Հայաստանի համար այտա աենա դաժան ժամանակա շրջաներ բայց Հայաստան այտ ժամանակշրջանից կարողացավ դուրս գալ:

3. Ներկայացնել Հազկերտ Երկրորդի վարած քաղաքականությունը հայերի նկատմամբ:

Հազկերտը ամեն ձև ցանկանում էր թւյ օղակ փնտրել Հայերին ծնկի բերելու համար և նրա կարծիքով ամենահարմար տարբերակը՝ կրոնափոփոխությունն էր :

4. Փորձիր արդարացնել Վասակ Սյունու դիրքորքշումը:

Վասյակ իմ մծածելով թվումե որ ինք առանձ պատերազի ուզումեր լուծել ամենինչ

5.Ավարայրի ճակատամարտի արդյունքները:

Ավարայի ճակատամարտում պարսիկներ կրեցին պարտություն ու հայեր տարան վերև: հայաստանի բան չկբրցրեց

6. V դարի 60-ական թվականներին պարսկական արքունիքը ինչ քաղաքականություն էր վարում:

Ամենձև հայերի կրոն փոխեն ու սարքեն իրենձ վասալ դարձնեին պարսիկնհր:

7. Ներկայացրու Ակոռիի, Ներսեհապատի, Ճարմանայի ճակատամարտերի արդյունքները:/Կարող ես նաև գծապատկերի միջոցով:/

Երեք Ճակմարտի ընթացքում լիք զհերով մենք կրեցինք հաղտանահ :

8. Ներկայացրու Նվարսակի պայմանագրի արդյունքները:

Ամենիչ Արվեց օգուտ հայաստանին որ հայաստան կրոն չփոխի ու մեկե տառացք չկորցնի

9.Մի քանի նախադասությամբ ամփոփիր 5-րդ դարի երկրորդ կեսին տեղի ունեցած իրադարձությունները:

Ինձ թվում 5-րդ դարի ժամանակաընացք ամենա դաժան դառնե Հայաստանի համար արյուն թափելու դառ:

Պատմություն

1․ Ի՞նչ փաստեր են խոսում այն մասին, որ Ավարայրի
ճակատամարտից հետո Պարսկաստանը հրաժարվեց
հայերի բռնի կրոնափոխության մտադրությունից,
սակայն շարունակեց այլ միջոցներով (ոչ բռնի) կրոնափոխության քաղաքականությունը։

Պարսից արքան որոշել էր կրոնափոխության քաղաքականությունը ուրիշ կերպ շարունակել,այս փաստը հարուցեց ուխտապահ նախարարների և
հոգևորականության դժգոհությունը, որոնք ցանկանում էին հաղթել Վարդանանց պայքարը։
2. Ի՞նչ փաստերի հիման վրա կարելի է պնդել որ Պարսկաստանը մեծ կարևորություն էր տալիս հայ և վրաց
ժողովուրդների կրոնափոխությանը։

Այդ նոր քաղաքականության հիմքում ընկած էր քրիստոնեությունը ուրացած և զրադաշտականություն ընդունած հայ նախարարներին պաշտոնների նշանակելը։ Այդպես պարսից իշխանությունը ձգտում էր խրախուսել կրոնափոխությունը Հայաստանում։

3. Ի՞նչ տարբերություններ կարելի է գտնել Ակոռիի, Ներսեհապատի և Ճարմանայի ճակատամարտերի միջև։
4. Նշի՛ր անձնային հատկանիշներ, որոնք բնութագրում
են հանուն հավատի նահատակված Վարդենի-Շուշանիկին։ Կամ փորձի՛ր նկարել Վարդենի-Շուշանիկի
դիմանկարը՝ բացատրելով, թե ինչու ես հենց այդպիսի դիմագծերով պատկերել նրան։
5. Ի՞նչ տպավորություններ ունես Նիխորի գործունեության և անձի վերաբերյալ: Կարո՞ղ ես պնդել, որթեմայի տեքստը բավական է նրա անձի և գործունեության մասին տպավորություններդ ճշմարիտ համարելու համար։

Նիխորի գործունեությունն շատ հավասարակշռված էր թվում,նրա ամեն մի քայլը խելացիորեն մտածված էր և ճիշտ
6. Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ Վարդանանց և Վահանանց պայքարը հայ ժողովրդի համար և ի՞նչ ազատություններ ապահովեց հասարակական կյանքի
տարբեր ոլորտների համար։

Ճակատամարտի նպատակը հայերին կրոնափոխելն էր։

Պատմություն

Փռանկներ պետություն ստեղցեց Քլոդվիկ 486թ ընդունեց քրիսոնեյություն:

Կառլ մեծ գրամեծ լիք տարծք իրա օրոք Փրանկներ հասել էն իրենց գագաթնակետի 800 թվին նրանք դառել են ամենա հզոր պետություն եվրոպայում