Ֆիզիկա

1․ Ի՞նչն է Երկրի էներգիայի գլխավոր աղբյուրը:

Երկիր մոլորակի գլխավոր էներգիայի աղբյուրը Արեգակն է:

2. Ի՞նչ է վառելիքը: Վառելիքի ի՞նչ տեսակներ գիտեք:

Վառելիքներ են կոչվում այն նյութերը, որոնց այրումը նպատակահարմար է մեծ քանակությամբ ջերմություն ստանալու համար։ Բնական վառելիքները լինում են կարծր, հեղուկ և գազային։

3. Ի՞նչ է վառելիքի այրման տեսակարար ջերմությունը:

Վառելիքի այրման հատուկ ջերմությունը ջերմային էներգիայի քանակությունն է, որը թողարկվում է վառելիքի միավորի զանգվածի վրա, երբ այն ենթարկվում է ամբողջական այրման:

4. Ի՞նչ միավորով է չափվում վառելիքի այրման տեսակարար ջերմությունը միավորների Մ-ում: 

Վառելիքի այրման հատուկ ջերմությունը չափվում է մեկ կիլոգրամի համար Ջոուլ (Ջ/կգ) միավորներով:

5. Ի՞նչ է նշանակում «բնական գազի այրման տեսակարար ջերմությունը 4,4·107 Ջ/կգ է» արտահայտությունը:

Բնական գազի այրման հատուկ ջերմությունը վերաբերում է այն ջերմային էներգիայի քանակին, որն ազատվում է բնական գազի միավորի զանգվածի վրա, երբ այն ենթարկվում է ամբողջական այրման: Այն չափվում է 4,4·107 Ջ/կգ:

6. Ինչպե՞ս են հաշվում վառելիքի այրման ժամանակ անջատված ջերմաքանակը: 

Վառելիքի այրման ժամանակ թողարկվող ջերմության քանակը կարելի է հաշվարկել՝ օգտագործելով այրման ջերմությունը, որն արտանետվող ջերմային էներգիայի քանակն է, երբ վառելիքի տվյալ քանակությունն ամբողջությամբ այրվում է մշտական ​​ճնշում ունեցող միջավայրում:

7. Ի՞նչ բացասական երևույթներ են առաջանում վառելիքի այրման հետևանքով:

Շրջակա միջավայրի աղտոտումը կարող է առաջանալ վառելիքի թերի այրման հետևանքով, որն օդում արտազատում է վնասակար աղտոտիչներ, ինչպիսիք են ածխածնի օքսիդը, ազոտի օքսիդները և մասնիկները:

8. Ինչպե՞ս կարելի է նվազեցնել շրջակա միջավայրի աղտոտումը:

Շրջակա միջավայրի աղտոտուոմը նվազեցնելու համար պետք է աղբը գցել աղբամանում և օլիգարխների գործարանները տեղափոխել մարդկանցով լի քաղաքներից հեռու:

Ֆիզիկա

1. Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:
Երկու տեսակ՝ կինետիկ և պոտենցյալ: Օրինակ՝ շաժվող օդանավի մեջ նստած ուղևորը օդանավի նկատմամբ զրո կինետիկ էներգիա ունի, սակայն նրա կինետիկ էներգիան Երկրի նկատմամբ փոխարինվում է պոտենցյալով։

2.Ձևակերպեք էներգիայի պահպանման օրենքը: 
Դիմադրության և շխման ուժերի բացակայությամբ մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան շարժման ընթացքում մնում է հաստատուն՝ պահպանվում է։

3.Ինչպես է փոխվում որոշ բարձրությունից ընկնող գնդիկի էներգիան հենարանին (օրինակ գետնին) հարվածելուց հետո: Խախտվում է արդյոք էներգիայի պահպանման օրենքն այդ ժամանակ: Ինչու՞:
Մեխանիկական էներգիան փոխակերպվում է ջերմայինի,այսինքն ՝դառնում է պոտենցիալ էներգիա։

4.Ինչու է ընկնող գնդիկի հարվածից կապարե թիթեղի ջերմաստիճանը բարձրանում:
Երկու մարմինների մոլեկուլները շփման մակերեսում կատարում են ջերմային շարժում և տաքանում են։

5.Ինչ է մարմնի ներքին էներգիան: Ինչից է կախված այն:
Մարմնի մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ ՝էներգիանրրի և մասնիկների փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը  անվանում են մարմնի ներքին էներգիա:

6.Նկարագրեք մի քանի փորձ՝ ապացուցելու համար մարմնի ներքին էներգիայի գոյությունը:
Օդահան պոմպի զանգի տակ դնենք մխոցով գլան։Գլանում կա օդ,իսհ մխոցին դրված է ծանրոց։Երբ զանգից հանենք օդը, գլանի օդը սկսում է ընդարձակվել ևմխոցը բարձրացնում է վերև՝կատարելով մեխանիկական աշխատանք։Նշանակում է գլանի օդը օժտված է ներքին էներգիայով։

7.Բերեք օրինակներ, որոնք համոզում են, որ շփման կամ դիմադրության ուժերի առկայությամբ շարժվելիս փոխվում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը:
Եթե փորձենք շարժել սեղանին դրված գիրքը, ազդելով նրա վրա հորիզոնական ուժով, կնկատենք, որ այն սկսում է շարժվել, երբ այդ ուժը հասնում է որոշակի արժեքի: Դա նշանակում է, որ մարմնի վրա այդ ընթացքում ազդում է մեկ այլ ուժ, որը հակառակ է ուղղված կիրառված ուժին և համակշռում է այն: Այն ուղղված է մարմնի հնարավոր շարժման ուղղությամբ: Այդ ուժը գրքի և սեղանի միջև առաջացած դադարի շփման ուժն է: Այդ ուժին մենք հանդիպում ենք, երբ փորձում ենք տեղից շարժել ծանր պահարանը:

8.Ինչն է բնութագրում մեխանիկական էներգիայի փոփոխությունը:
Մեխանիկական էներգիայի փոփխությունը բնութագրում է մարմնի ֆիզիկական վիճակը։

9.Նկարագրեք փորձ, որտեղ ջերմաստիճանի բարձրացմանը զուգընթաց մեծանում է մարմնի ներքին էներգիան:
Օրինակ` ալյումինե լարը մի քանի անգամ ծալելով և ուղղելով՝ նկատում ենք, որ այն տաքացել է, հետևաբար՝ մեծացել է նրա ներքին էներգիան։

10.Օրինակներով կամ փորձի նկարագրությամբ հաստատել, որ աշխատանք կատարելով կարելի է փոխել մարմնի ներքին էներգիան:
Օդ պաևունակող սրվակն ամուր փակված է խցանով, որն անցք ունի։ Սրվակը բարակ խողովակով միացած է մխոց ունեցող ապակե գլանին։ Մխոցը հեշտությամբ կարող է տեղաշարժվել գլանի մեջ։ Նրա դիրքը կորոշենք քանոնի օգնությամբ։ Նշելով մխոցի սկզբնական դիրքը՝ պարանով շփենք սրվակը։ Հետևելով մխոցի դիրքին՝ կտեսնենք, որ այն տեղաշարժվել է դեպի աջ։Եզրակացությունը մեկն է՝ շփման ուժերը հաղթահարելու համար պարանի միջոցով աշխատանք կատարելով՝ բարձրացրինք սրվակի, հետևաբար՝ նաև սրվակում օդի ջերմաստիճանը։ Իսկ ջերմաստիճանի բարձրացումը, ինչպես գիտենք, ցույց է տալիս, որ օդի ներքին էներգիան մեծացել է։Տաքացած օդը, ընդարձակվելով, մխոցը տեղաշարժեց աջ՝ կատարելով մեխանիկական աշխատանք։ Այդ աշխատանքն օդը կատարեց արդեն իր ներքին էներգիան, մխոցը տեղաշարժելուց հետո, որոշ չափով կնվազի։

11.Ինչ է ջերմահաղորդումը: Կարելի է ջերմահաղորդումը համարել էներգիայի փոխակերպում: Ինչու՞:
Առանց աշխատանք կատարելու մարմնի ներքին էներգիայի փոփոխման պրոցեսն անվանում են ջերմահաղորդում։
Ջերմահաղորդումը մի մարմնի ներքին էներգիայի հաղորդումն է մեկ ուրիշ մարմնի, այսինքն՝ մի մարմնի մոլեկուլների ջերմային շարժման էներգիայի փոխանցումը մոկ այլ մարմնի մոլեկուլներին։

12.Մարմնի ներքին էներգիան մեծացել է 10 Ջ-ով: Ինչ եք կարծում ջերմահաղորդմամբ, թե աշխատանք կատարելու միջոցով է տեղի ունեցել  ներքին էներգիայի այդ աճը:
Ջերմահաղորդմամբ։

13.Տաք ջուրը խառնել են սառը ջրին: Ինչու է խառնուրդի ջերմաստիճանը բարձր սառը ջրի ջերմաստիճանից, բայց ցածր՝ տաք ջրի ջերմաստիճանից: Բացատրեք՝ հիմնվելով մոլեկուլային-կինետիկ տեսության դրույթների վրա:
Տաք մարմինը իր ջերմությունը փոխանցում է սառին որի արդյունքում ջերմաստիճանները հավասարվում են:

14.Հնարավոր է արդյոք ջերմափոխանակում սառույցի և ջրի միջև, եթե երկու նյութերի ջերմաստիճանն էլ 0C: Բացատրեք ինչու:
Ջերմափոխանակությունը տեցի է ունենում տարբեր ջերմաստիճաններով նյութերի միջև, քանի որ սառույցի և ջրի ջերմաստիճանները հավասար են, ջերմափոխանակում տեղի չի ունենա:

Ֆիզիկա

1.  Մեխանիկական տատանումների ի՞նչ օրինակներ գիտեք:
Սրտի բաբախումը, ձայնալարերի թրթռումը, թիթեռնիկի թևերի թափահարումը։

 2.  Ի՞նչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին:
Տատանողական շարժումներին բնորոշ են հերթականորեն կատարվող, հակադիր ուղղություններով շարժումներ։

 3.  Ո՞ր տատանումներն են անվանում պարբերական:
Այն տատանումները,որոնք որոշակի հավասար ժամանակից հետո նույնությամբ կրկնվում են,կոչվում են պարբերական։

 4.  Ո՞ր ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:
Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը, որից հետո տատանումները կրկնվում են, կոչվում է տատանումների պարբերություն։

 5.  Ի՞նչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:
Տատանումների պարբերությունը մեկ լրիվ տատանման տևողությունն է, որը արտահայտվում է, վայրկյանով, րոպեով, ժամով և այլ։

 6.  Ի՞նչ է տատանումների լայնույթը: Ի՞նչ միավորներվ է այն արտահայտվում:
Տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումը հավասարակշռության դիրքից կոչվում է տատանումների լայնություն։

 7.  Ի՞նչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում
Տատանումները արտահայտվում են Հեցով։ 1Հց նշանակում է յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է մեկ տատանում։

 8.  Ո՞ր հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:
1Հց նշանակում է յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է մեկ տատանում։

 9.  Քանի՞  Հց է 1 կՀց-ը, 1 ՄՀց-ը, 1 ԳՀց-ը:
1կՀց=1000 Հց
1ՄՀց=100000 Հց
1ԳՀց=10⁹ Հց

10. Ինչպե՞ս են որոշում տատանումների պարբերությունը և հաճախությունը:
Պարբերությունը․
T=t/N
Հաճախություն․
ν=N/t

11.Որո՞նք են տատանումների մարման պատճառները:
Տատանումների մարման պատճառն է արտաքին ուժերի ազդեցությունը։

12. Ի՞նչ պայմաններում ճոճանակի տատանումները կլինեն չմարող:
Երբ ճոճանակը մեկուսացված լինի արտաքին ուժերի ազդեցությունից։

13.Ինչո՞ւ են ճոճանակը անվանում տատանողական համակարգ:
Ճոճանակը չէր տատանվի, եթե չլիներ երկրագունդը։ Նշանակում է՝ <<ճոճանակ>> ասելով հասկանում ենք ոչ միայն թելը և նրանից կախված գնդիկը, այլ նաև Երկիրը։ Այլ կերպ ասած՝ ճոճանակը տատանողական համակարգ է։

14. Ի՞նչ է մաթեմատիկական ճոճանակը:
Եթե թելը շատ թեթև է գնդիկից, և բացի այդ նրա երկարությունը շատ մեծ է գնդիկի տրամագծից, այդ ճաճանակը կկոչվի մաթեմատիկական ճոճանակ։

15. Ի՞նչ է զսպզնզկավոր ճոճանակը:
Դա զսպանակ է որի մի ծայրն ամրացված է անշարժ, իսկ մյուս՝ ազատ ծայրից կախված է բեռ։

16.Ո՞ր տատանումներն են անվանում ազատ: Բերել օրինակներ:

17.Ո՞ր տատանումներն են կոչվում սեփական:
Տատանողական համակարգում գործող ուժերի ազդեցությամբ ծագող տատանումները, երբ համակարգի վրա այլ ուժեր չեն ազդում, կոչվում են սեփական տատանումներ։

18.Ո՞ր տատանումներն են կոչվում հարկադրական: Բերել օրինակներ:
Չմարող տատանումներ կարող են առաջանալ նաև այլ պայմանների առկայությամբ, դրա համար անհրաժեշտ է, որ տատանողական համակարգի վրա ազդեն այնպիսի ուժեր, որոնք ժամանակից կախված փոփոխվում են որոշակի պարբերույամբ, այդպիսի ուժերի ազդեցությամբ կատարվող տատանումներն անվանում են հարկադրական։

Ֆիզիկա

1.Որ մեծությունն է կոչվում էներգիա:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E)

Մեխանիկական էներգիան մարմնի շարժումով կամ դիրքով պայմանավորված էներգիան է և ունակ է մեխանիկական աշխատանք կատարելու։

Եթե մարմինը կարող է որոշակի աշխատանք կատարել, ապա այն օժտված է էներգիայով: Որքան մեծ աշխատանք կարող է կատարել մարմինը, այնքան մեծ էներգիայով է այն օժտված:

2.Բերել օրինակներ, որոնք ցույց են տալիս էներգիայի և աշխատանքի կապը:

3.Ինչ միավորով է չափվում էներգիան ՄՀ-ում:

Ընդունված է էներգիան նշանակել E տառով:Էներգիան չափվում է նույն միավարով, ինչ աշխատանքը: Միավորների ՄՀ-ում էներգիայի միավորը մեկ ջոուլն է(1Ջ) :

4.Մեխանիկական էներգիայի ինչ տեսակներ գիտեք:

Էներգիան ունի տարբեր ձևեր` կինետիկ, պոտենցիալ, ջերմային, գրավիտացիոն, ձայնային, առաձգական, էլեկտրամագնիսական էներգիաները։

5.Որ էներգիան են անվանում կինետիկ:

Մարմնի շարժմամբ պայմանավորված էներգիան կոչվում է կինետիկ էներգիա:

Հետևյալ սահմանումից կարելի է եզրակացնել, որ եթե մարմնի արագույթյունը լինի զրո, ապա կինետիկ էներգիան նույնպես կզոյանա: Այսինքն մարմնին կինետիկ էներգիայով օժտելու համար հարկավոր է նրան հաղորդել որոշակի արագույթյուն:

6.Ինչ մեծություններից է կախված մարմնի կինետիկ էներգիան:

Рекламаabout:blankПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ

2-րդ գունդը 1-ից տարբերվում է շարժման վիճակով: 1-ինը գտնվում է դադարի վիճակում, իսկ 2 -րդը՝ շաժվում է: Ուստի բնական է ենթադրել, որ նրա էներգիան պայմանավորված է շարժումով և կախված է նրա արագությունից:

7. Ինչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կինետիկ էներգիան:

Կինետիկ էներգիա, մեխանիկական էներգիայի տեսակ։ Նյութական կետի կինետիկ էներգիան որոշվում է } բանաձևով ({\displaystyle m}-ը կետի զանգվածն է, {\displaystyle v}-ն՝ արագությունը)։ Նյութական կետերի համակարգի կինետիկ էներգիան հավասար է բոլոր կետերի կինետիկ էներգիաների թվաբանական գումարին։ Անշարժ առանցքի շուրջը պտտվող պինդ մարմնի կինետիկ էներգիան հավասար է {\displaystyle E_{\text{r}}={\begin{matrix}{\frac {1}{2}}\end{matrix}}I\omega ^{2}} ({\displaystyle I}-ն մարմնի իներցիայի մոմենտն է պտտման առանցքի նկատմամբ, {\displaystyle \omega }-ն՝ անկյունային արագությունը)։ Լույսի արագության ({\displaystyle c}) հետ համեմատելի արագությունների դեպքում {\displaystyle E_{\text{k}}=m\gamma c^{2}-mc^{2}={\frac {mc^{2}}{\sqrt {1-v^{2}/c^{2}}}}-mc^{2}}։

Մարմնի կինետիկ էներգիան կարելի է արտահայտել նաև իմպուլսի միջոցով {\displaystyle p=mv} բանաձևից բխող  v=p/m} արտահայտությունը տեղադրելով կինետիկ էներգիայի բանաձևի մեջ` կստանանք 

Այս բանաձևից հետևում է, որ ավելի մեծ կինետիկ էներգիայով օժտված են այն մարմինները, որոնց զանգվածն առավել փոքր է:

8. Երբ է մարմնի կինետիկ էներգիան զրո:

Դադարի վիճակում

9.Ինչպես է փոխվում մարմնի կինետիկ էներգիան ՝

   ա. հավասարաչափ շարժման դեպքում,

   բ.  հավասարաչափ արագացող շարժման դեպքում,

   գ.  հավասարաչափ դանդաղող շարժման դեպքում:

Եթե մեքենան սկսում է շարժումը դադարի վիճակից (այսինքն հաշվարկման իներցիալ համակարգում նրա սզբնական արագությունը զրո է), և շարժվում է ուղղագիծ՝ մեծացնելով արագությունը, ապա արագացման ուղղությունը կհամապատասխանի շարժման (այսինքն՝ արագության) ուղղությանը։ Այս դեպքում մեքենայի ուղևորները արագացումը ընկալում են որպես նստատեղին սեղմող ուժ։ Երբ մեքենայի արագությունը նվազում է, արագացման ուղղությունը հակառակ է արագության ուղղությանը, իսկ ուղևորները այն ընկալում են առաջ բրդող ուժի տեսքով^[4]։ Եթե մեքենան շարժվի հաստատուն արագությամբ, արագացումը հավասար կլինի զրոյի։ Այն դեպքում, երբ մարմինը կատարում է հավասարաչափ շրջանագծային շարժում, այսինքն շարժվում է շրջանագծով՝ հաստատուն պահելով արագության մոդուլը, արագացումը հավասար չէ զրոյի․ մարմինն ունի մոդուլով հաստատուն, իսկ ուղղությամբ փոփոխական արագացում՝ ուղղված դեպի շրջանագծի կենտրոնը (կենտրոնաձիգ արագացում)։

10.Որ էներգիան են անվանում պոտենցիալ:

Մարմինների փոխազդեցությամբ պայմանավորված էներգիան կոչվում է պոտենցիալ էներգիա:

11.Բերեք պոտենցիալ էներգիայով օժտված մարմինների օրինակներ:

Ձգողականության ուժը լուսնի և Երկրի միջև:

12.Ինչ բանաձևով է որոշվում Երկրից որոշակի բարձրությամբ մարմնի պոտենցիալ էներգիան:

Մարմնի զանգածի, ազատ անկման արագացման և Երկրից մարմնի բարձրության արտադրյալն անվանում են պոտենցիա էներգիա։ E=mgh}

13.Փոխվում է արդյոք Երկրի մակերևույթին զուգահեռ թռչող մարմնի պոտենցիալ էներգիան:

Այն հավասար է մարմնի զանգվածի, ազատ անկման արագացման և մարմնի անցած բարձրության արտադրյալին:

14.Մարմինն ընկնում է որոշակի բարձրությունից: Ինչպես է փոխվում նրա պոտենցիալ էներգիան անկման ընթացքում:

Մարմնի ծանրության ուժով պայմանավորված պոտենցիալ էներգիան հավասար է մարմինը մինչև զրոյական մակարդակ տեղափոխելիս ծանրության ուժի կատարած աշխատանքին։

15.Ինչպես կարելի է համոզվել, որ սեղմված զսպանակն օժտված է պոտենցիալ էներգիայով:

Առաձգականորեն դեֆորմացված զսպանակի պոտենցիալ էներգիան որոշվում է հետևյալ բանաձևով՝{\displaystyle}

16.Կատարելով անհրաժեշտ չափումներ՝ հաշվեք սեղանին դրված որևէ առարկայի պոտենցիալ էներգիան հատակի նկատմամբ:

Ֆիզիկա

1. Ո՞ր շարժումն է կոչվում ռեակտիվ։

Ռեակտիվ անվանում են այն շարժումը, որն առաջանում է, երբ մարմնից անջատվում է նրա մի մասը՝ որոշակի արագությամբ, որի հետևանքով մնացած մասը ձեռք է բերում հակառակ ուղղված արագություն։

2. Բերել ռեակտիվ շարժման օրինակներ:

Վերցնենք օրինակ փայտի կտոր և կանգնենք հարթ սառույցին։ Եթե փայտի կտորը նետենք, ապա կշարժվեք նետման ուղղությանը հակառակ։

3. Ի՞նչ կառուցվածք ունի հրթիռը:

Հրթիռը բաղկացած է երկու հիմնական մասերից` պատյանից և վառելանյութից։ Պինդ վառելանյութով աշխատող հրթիռներում օգտագործում են հատուկ տեսակի վառոդ, իսկ հեղուկ վառելանյութով աշխատող հրթիռներում` կերոսին կամ հեղուկ ջրածին: Հրթիռի պատյանն ունի ելքի փողակ` մեկ կամ մի քանի անցքով, որոնցից շատ մեծ` մինչև 4 կմ/վ արագությամբ դուրս են նետվում այրման արգասիքները` բարձր ճնշման և ջերմաստիճանի գազերը:

4․ Բացատրեք, թե ինչպես է շարժվում հրթիռը։

Հրթիռը շարժվում է տարածության մեջ հրթիռային մասի սեփական զանգվածի արտանետման ընթացքում ծագող ռեակտիվ քարշուժի շնորհիվ։

5. Կարո՞ղ է արդյոք հրթիռը շարժվել անօդ տարածությունում։ Իսկ կարո՞ղ է հրթիռն արգելակել տիեզերքում (անօդ տարաությունում): Ինչպե՞ս:

6․ Ի՞նչ գիտեք տիեզերագնացության հաջողությունների մասին։

Տիեզերական թռիչքների համար հրթիռների օգտագործման գաղափարն առաջարկել է Կ. Է. Ցիոլկովսկին: Դրանից միայն կես դար անց հնարավոր դարձավ մարդու՝ տիեզերք թռչելու երազանքը: Երկրի առաջին արհեստական արբանյակն արձակվել է 1957թ. հոկտեմբերի 4-ին Խորհրդային միությունում: Դրանից հետո տիեզերանավեր արձակվեցին ԱՄՆ-ում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում, Կանադայում, Գերմանիայում, Ճապոնիայում, Չինաստանում և Մեծ Բրիտանիայում:

Առաջին տիեզերագնացը Յու. Ա. Գագարինն է: 1961թ. ապրիլի 12-ին «Վոստոկ» տիեզերանավով նա Երկրի շուրջը առաջին պտույտը գործեց: Իսկ 1969թ. հուլիսի 16-ին ամերիկացի տիեզերագնացներ Արմսթրոնգը և Օլդրինը «Ապոլոն-II» տիեզերանավով վայրէջք կատարեցին Լուսնի վրա:

1989 թ. մարտի 13-18-ը ամերիկյան «Դիսքավերի» տիեզերանավով թռիչք կատարեց հայազգի առաջին տիեզերագնաց Ջ. Ֆ. Բաղյանը: 

Ժամանակակից տիեզերական հրթիռներին հասանելի արագությունները թույլ են տալիս հաջողությամբ ուսումնասիրել Արեգակնային համակարգը։ Մինչև ներկա պահը ավտոմատ միջմոլորակային կայանները հասել են Արեգակնային համակարգի գրեթե բոլոր մոլորակների շրջակայքը։

7. Կարո՞ղ է արդյոք իդեալական հարթ հորիզոնական սառույցի վրա կանգնած մարդը տեղից շարժվել՝ որևէ  ձևով չհրվելով սառույցից։

Վերցնենք օրինակ փայտի կտոր և կանգնենք հարթ սառույցին։ Եթե փայտի կտորը նետենք, ապա կշարժվեք նետման ուղղությանը հակառակ։

Ֆիզիկա

1. Բերեք մարմինների փոխազդեցության օրինակներ:

Երբ գնդակը գլորվում է դեպի մեզ և մենք արագ վազելով` այն հարվածում ենք, այդ ժամանակ և՛ մեր կոշիկն է դեֆորմացվում, և՛ գնդակը, բայց գնդակը ավելի շատ, քանի որ այս դեպքում մենք գնդակից ավելի արագ էինք շարժվում դեպի այն և մեր մարմնի կշիռը ավելի մեծ է:

2․ Զինվորը բռունցքի հարվածով ջարդում է քարը։ Ո՞րն է ավելի մեծ՝ ձեռքի ազդեցությունը քարի վրա , թե՞ հակառակը։

Զինվորի բռունցքի և քարի փոխազդեցության ուժերը մոդուլով հավասար են, բայց, քանի որ բռունցքը ավելի մեծ արագություն է ձեռք բերում, քարը կոտրվում է, իսկ բռունցքը` թեթև դեֆորմացվում:

3․ Մագնիսը էլեկտրամագնիսական ուժով ձգում է երկաթին։ Ի՞նչ բնույթի ուժով է երկաթը ձգում մագնիսին։

4. Ձևակերպեք Նյուտոնի երրորդ օրենքը:

Երկու մարմիններ միմյանց հետ փոխազդում են մոդուլով հավասար և հակառակ ուղղված ուժերով:

5. Ի՞նչ փորձերի օգնությամբ կարելի է հիմնավորել Նյուտոնի երրորդ օրենքը:

Հորիզոնական հենարանի վրա որևէ մարմինը ազդում է որոշակի ուժով և հենարանը մարմնի վրա ազդում է մի ուժով, որը մոդուլով հավասար է մարմնի կշիռին և ուղղված է նրան հակառակ:

6. Ի՞նչ գիտեք ազդող և հակազդող ուժերի մոդուլների, ուղղությունների և կիրառման կետերի մասին:

Ազդող և հակազդող ուժերի մոդուլիկները հավասար են և նրանց ուղղությունները միմյանց հակառակ են:

7. Հնարավո՞ր է արդյոք, որ երկու մարմինների փոխազդեցության ուժերը միմյանց համակշռեն:

Հնարավոր չէ, որ երկու մարմինների փոխազդեցության ուժերը միմյանց համակշռեն, որովհետև նրանք կիրառված են տարբեր մարմինների վրա:

8. Հանրահայտ Մյունխհաուզենը պնդում էր, որ մի անգամ, բռնելով իր մազերից, իրեն դուրս է քաշել ճահճից: Հնարավո՞ր է արդյոք նրա պատմածը:

Հնարավոր չէ, քանի որ ճահիճը քաշում է նրան դեպի ներքև, իսկ ինքն իրեն պակաս զանգվածով քաշում է վերև` ուղղությունները հակառակ են, բայց ուժերի մոդուլները հավասար չեն:

9. Նկարեք թելից կախված գնդիկ նշեք ազդեցության ու հակազդեցության ուժերը:

10. Երկաթե սայլակին երկար ձողի օգնությամբ ամրացված է մագնիս: Կշարժվի՞ արդյոք սայլակը:

Այո, որովհետև ուժերի մոդուլները հավասար չեն և մագնիսի մարմնի կշիռը ավելի փոքր է, քան սայլակինը

Ֆիզիկա

1․ Ի՞նչ է ուսումնասիրում դինամիկան։

Դինամիկա մեխանիկայի բաժին, ուսումնասիրում է մեխանիկական համակարգի շարժման կախումը նրա վրա ազդող ուժերից։

2.Նյուտոնի առաջին օրենքի ձևակերպումը:

Մարմինը պահպանում է իր արագությունը ոչ միայն այլ մարմինների ազդեցության բացակայության, այլ նաև դրանց հավասարակշռության դեպքում:

3.Բերել Նյուտոնի առաջին օրենքը հաստատող օրինակներ:

Անկարգելորդը (պարաշյուտիստը)վայրէջքիվերջումշարժվումէհավասարաչափ, որովհետև պարանների կողմից նրա վրա ազդող ուժը համակշռում է Երկրի ձգողության ուժին:

Advertisement

null

4.Ինչ պայմաններում է մարմինը շարժվում ուղղագիծ հավասարաչափ:

Այն շարժումը, որի ժամանակ մարմնի շարժման հետագիծն ուղիղ գիծ է, և մարմինը միշտ շարժվում է նույն ուղղությամբ՝ կամայական հավասար ճանապարհներ կոչվում է ուղղագիծ հավասարաչափ շարժում:

5.Մարմնի վրա ազդող ուժերի համազորը զրո է: Մարմինը շարժվում է,թե գտնվում է դադարի վիճակում:

Մարմինը գտնվում է դադարի վիճակում:

6․Բերեք օրինակ, որն ապացուցում է, որ Նյուտոնի առաջին օրենքը հաշվարկման ոչ բոլոր համակարգերում է ճիշտ:

7.Ինչն է մարմնի արագության փոփոխության պատճառը:  

Շարժվող մարմինն իր արագությունը չի փոխում այնքան ժամանակ քանի դեռ նրա վրա այլ մարմիններ չեն ազդել:

8.Նյուտոնի երկրորդ օրենքի ձևակերպումը,գրել բանաձևը:

Մարմնի արագացումն ուղիղ համեմատական է մարմնի վրա ազդող ուժին և հակադարձ համեմատական մարմնի զանգվածին:

a=F/m,F=ma

9.Ո՞ր դեպքում է մարմինը շարժվում արագացմամբ:

Մարմինը շարժվում է արագացմամբ եթե նրա վրա ազդող ուժերը չեն համակշռում:

10. Ո՞ր պնդումն է ճիշտ. 

— մարմնի արագացումը կախված է նրա վրա ազդող ուժից, 

— մարմնի վրա ազդող ուժը կախված է նրա արագացումից:

Ֆիզիկա

.Ձևակերպել Գալիլեյի օրենքը:

Բոլոր մարմինները երկրի ձգողության ազդեցությամբ ընկնում են նույն արագացմամբ:

2.Որ երևույթն են անվանում ազատ անկում:

Մարմինների անկումը վակումում, միայն երկրի ձգողության ազդեցությամբ կոչվում է ազատ անկում:

3.Ինչպես կարելի է համոզվել, որ ազատ անկումը հավասարաչափ արագացող է:

Ծանր գնդիկը բաց թողենք որոշակի բարձրությունից և հավասարաչափ ժամանակամիջոցներից հետո լուսանկարենք այն:Հաշվելով գնդիկի դիրքերի հեռավորությունները կարելի է համոզվել, որ այն ընկնում է հաստատուն ազատ անկման արագացմամբ:

4.Նկարագրել  Գալիլեյի օրենքի ճշմարտացիությունը հաստատող փորձերը:

Գալիլեյը իր եզրակացությունը ապացուցելու համար բարձրացել է Պիզայի 56 մետրանոց աշտարակի վրա և այնտեղից գցել ծանր հրետագունդը և մուշկետի թեթև գնդակը, այդ երկու մարմինները միաժամանակ հասան գետնին:

5.Ինչի է հավասար ազատ անկման արագացումը և ինչպես է այն ուղղված:

a=v/t,ազատ անկման արագացումը ուղղված է դեպի ներքև :

6.Գրել  ազատ անկման բանաձևերը:

v=gt

7.Որ շարժումն են անվանում   շրջանագծային հավասարաչափ շարժում:

Շրջանագծային հավասարաչափ շարժում անվանում են այն շարժումը, որի հետագիծը կորագիծ հետագիծ է և շարժվում է հավասարաչափ:

8.Ինչ ուղղություն և մեծություն ունի արագությունը շրջանագծային հավասարաչափ շարժման դեպքում: Բերել օրինակներ:

Եթե շարժումը հավասարաչափ է, ապա նրա արագությունը հաստատուն մեծություն է:

Օրինակ՝եթե ավտոմեքենան շարժվում է 20մ/վ և իր արագությունը չի փոփոխվում:Կամ ժամացույցի սլաքները:

9.Ինչ է պտտման պարբերությունը:

Պտտման պարբերություն է կոչվում այն ժամանակմիջոցը, որ ընդհացքում շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմինը կատարում է մեկ լրիվ պտույտ:

10.Ինչ է պտտման հաճախությունը,և որն է նրա միավորը:

Պտտման հաճախություն են անվանում այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է միավոր ժամանակամիջոցում մարմնի կատարած պտույտների թվին:

n=N/t

11.Գրել և բացատրել պտտման պարբերության և հաճախության կապն արտահայտող բանաձևը:

T=t/N

n=N/t

12.Ինչպես կարելի է հաշվել շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմնի արագությունը,եթե հայտնի են շրջանագծի շառավիղը և պտտման պարբերությունը կամ պտտման հաճախություն:

Այո, կարող եմ քանի որ v=gt

g-հաստատուն մեծություն

t-տրված

Ֆիզիկա

1.Ձևակերպել Գալիլեյի օրենքը:

Բոլոր մարմինները երկրի ձգողության ազդեցությամբ ընկնում են նույն արագացմամբ:

2.Որ երևույթն են անվանում ազատ անկում:

Մարմինների անկումը, որը տեղի է ունենում միայն Երկրի ձգողության ազդեցությամբ, կոչվում է ազատ անկում:

3.Ինչպես կարելի է համոզվել, որ ազատ անկումը հավասարաչափ արագացող է:

Երկիր մոլորակի ձգողական ուժը ազդում է բոլոր մարմինների վրա և հաղորդում է նրանց նույն արագացումը, և այդ ուժը հաստատուն է։ 

4.Նկարագրել  Գալիլեյի օրենքի ճշմարտացիությունը հաստատող փորձերը:

5.Ինչի է հավասար ազատ անկման արագացումը և ինչպես է այն ուղղված:

g=9,8մ/վ²

6.Գրել  ազատ անկման բանաձևերը:

S=gt²/2

7.Որ շարժումն են անվանում   շրջանագծային հավասարաչափ շարժում:

Այն շարժումը, որի հատագիծը շրջանագիծ է։

8.Ինչ ուղղություն և մեծություն ունի արագությունը շրջանագծային հավասարաչափ շարժման դեպքում: Բերել օրինակներ:

Մեծությունը հաստատուն է և ամեն կետում ուղղված է այդ կետին տարված շոշափողով։  

Օրինակ՝ ժամացույցի սլաք։ 

9.Ինչ է պտտման պարբերությունը:

Պարբերական նշանակում է ժամանակի ընթացքում կրկնվող, իսկ այն ժամանակամիջոցը, որից հետո կրկնվում է տվյալ երևույթը, անվանում են պարբերություն:

10.Ինչ է պտտման հաճախությունը,և որն է նրա միավորը:

Պարբերական շարժումները բնութագրվում են պարբերությամբ և հաճախությամբ: Համաձայն սահմանման՝ պտտման պարբերությունը ժամանակամիջոց է, հետևաբար նրա չափման միավորը ՄՀ-ում 1 վայրկյանն է (1 վ): 

11.Գրել և բացատրել պտտման պարբերության և հաճախության կապն արտահայտող բանաձևը:

Այսպիսով, պտտման պարբերությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է N թվով պտույտներ կատարելու վրա ծախսված ժամանակը բաժանել պտույտների թվի վրա.

T=t/N

12.Ինչպես կարելի է հաշվել շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմնի արագությունը,եթե հայտնի են շրջանագծի շառավիղը և պտտման պարբերությունը կամ պտտման հաճախություն:

Իմանալով շառավիղը մենք կստանաք շրջանագծի երկարությունը։ Այդ երկարությորը հավասար կլինի S: 

Պտտման պարբերությունը կամ պտտման հաճախություն հավասար կլինի t:

Հետո միջին արագությունը հաշվող բանաձևի միջոցով մենք կստանաք մարմնի արագությունը։

v=S/t

Խնդիրներ՝ 

.Որքան կտևի 500մ բարձրությունից թողած մարմնի անկումը:h=500

a=g=9,8

t-?

2h=a²t

h=a²t/2

t=2h/a²

t=1000/94.04

t=10.63վրկ

.Ինչ արագություն կունենա 500մ բարձրությունից ցած ընկնող մարմինը գետնին հարվածելու պահին:h=500

a=g=9,8

t-?

2h=a²t

h=a²t/2

t=2h/a²

t=1000/94.04

t=10.63վրկ

v=at

v=9.8*10.63=104.174

.Ինչ արագությամբ են շարժվում անվադողի եզրակետերը, եթե անվադողի շառավիղը 60սմ է, իսկ պտտման հաճախությունը 8 վ(-1):

Իմանալով շառավիղը մենք կստանաք շրջանագծի երկարությունը։ Այդ երկարությորը հավասար կլինի S: 

Պտտման պարբերությունը կամ պտտման հաճախություն հավասար կլինի t:

Հետո միջին արագությունը հաշվող բանաձևի միջոցով մենք կստանաք մարմնի արագությունը։

v=S/t

.Երկրագունդը Արեգակի շուրջը պտտվում է գրեթե շրջանագծային ուղեծրով: Երկրագնդի հեռավորությունը Արեգակից մոտավորապես 150 000 000 կմ է: Ինչ արագությամբ է Երկիրը պտտվում Արեգակի շուրջը: 1 տարվա տևողությունն ընդունել 365,26 օր: 

S=150 000 000

t=365,26օր 

365.26*24(Ժամ)=8766.24(Ժամ) 

S=2π*R

S=150 000 000*2*3.14=942 000 000

v=S/t

v=942 000 000/8766.24

v=107,457.7կմ/ժ

Ֆիզիկա

1.Որ անհավասրաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափ արագացող:

Մարմնի շարժումը կոչվում է հավասարաչափ արագացող, եթե այդ շարժման արագությունը հավասար ժամանակամիջոցներում փոփոխվու է նույն չափով:

2. Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի շարժման արագության փոփոխության և այն ժամանակամիջոցի հարաբերությանը, որը ընդհացքում կատարվել է, այդ փոփոխությունը, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում:

3.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը: Որն է արագացման միավորը, և ինչպես է այն սահմանվում: Գրել բանաձևը:

Արագացումը ցույց է տալիս, թե ինչքան ժամանակահատվածում ինչքանով է արագանում մարմինը:Արագացման միավորը մ/վ²-ին է:Արագացումը ցույց է տալիս, թե ինչքան ժամանակահատվածում ինչքանով է փոփոխվում մարմնի արագությունը:Բանաձևը՝a(արագացում)=v/t:

4.Ինչպես է ուղղված հավասարաչափ արագացող շարժման արագացումը  երբ՝

ա. մարմինը շարժումն սկսում է դադարի վիճակից,

արագությունը ուղղված է շարժման ուղղությամբ:

բ. մարմնի արագությունը, նվազելով դառնում է զրո:

արագությունը ուղղված է շարժման հակառակ:

5.Հավասարաչափ շարժման ճանապարհի և արագության բանաձևը:

v=s/t

s=v*t

6.Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության և ճանապարհի բանաձևը,:

v=a*t

s=a*t²/2

7.Որքան է հավասարաչափ շարժման արագացումը:

արագությունը a=0: